156. NEFSİ EMMARE, NEFS TEZKİYESİ, AHİRET
        

“Üç grup kimse vardır ki, Allah kıyamet günü onlarla konuşmayacaktır, onlara bakmayacaktır ve onları tezkiye etmeyecektir. Onlar için şiddetli bir azap vardır. Bunlar yalancı hükümdar, yaşlı zani, kibirli fakirdir”

Yalanı iki kısma ayırabiliriz. Birinci kısım zati, ikincisi sıfati yalandır. Zati yalan kişinin nefsi hakikatinden tamamen uzaklaşmasıdır. Sıfati yalan nefsi natıkaya eklenen kötü ahlak vasıflarıdır nefsi heva ve hevesinden, isteklerden ve nefsani korkulardan köken alır.

Hükümdar nefsini bilendir. Nefsi natıkasını Hakk’tan bilen, buna göre davranandır. Kişinin halife olmasıdır. Ancak buna yalancılık vasfı eklenirse, nefs hakikatinden uzaklaşır ve emmare vasıflarına sürüklenir. Bu ise BENLİK özelliğidir. Varlığını ve benliğini Hakk’tan ve Hakk’la bilmek, Kendini ayrı Hakk’ı ayrı bilmek vasfıdır. Bu özellik ise arzu, isteklere yalan ile ulaşma yolunu açar. Nefsi natıkayı verip onu hükümdar-halife ilan eden Rabbını inkardır. Şirktir. “Şirk en büyük zulümdür” (Lokman/13) tevhid akidesine ve inancına aykırıdır.

Kişinin nefs emmare vasıflarıyla hayvani ruhun hakimetinde yaşamasıdır. Bunlar tamamen karanlıkta ve cehalet içindedir. Tezkye olmamış nefislere sahiptirler. “Nefsini tezkiye etmeyen ziyandadır” (Şems/10) ayetinin sınırlarına girerler. Bunlar benliklerini ve varlıklarını kendinden bilenlerdir. Nefsin hakikatine uzak yaşayanlardır. “Onlar Allah’ı unuttu, Allah’ta onlara nefislerini unutturdu” (Haşr/19) ayetinin hükmü altında yaşayanlardır. Allah’tan en uzak noktada yaşayanlar oldukları için, kıyamet gününde de Allah’a en uzak noktadadırlar. İnsan vasfını kazanamayan vahşi hayvan ahlakıyla donanmış olduklarından şiddetli azap vardır.

Yaşlı zanide aynı vasıflara sahiptir. Şeriatın kurallarına riayet etmemek suretiyle en uzak noktada yer alır. “Rabbiniz, taşkınlığı olmayan gence hayret eder” buyuran Hz. Resul geçten böyle bir eylemin çıkmamasına hayret eder.

Yaşlının ise hem şehveti (ihtiras ve arzuları) hemde gücü tükenmiştir. Eğer yaşlı adam zina ederse tek nedeni nefsindeki taşkınlıktır ahlakındaki bozukluktur. Yaradılışı itibariyle fesada meyillidir. Bu özellikler ise nefsi emmare mertebesinin özelliğidir. Cehalet karanlığa boğulmaktır.

Kibir ve fakr birbirine zıttır. Fakr içinde olan bilirki Mal ve Mülk Allah’ındır. Onu dilediğine verir. Bu idrakle olmayan fakir kişi kibirlenirse bu özellik onun nefsindendir. Nefsi emmare mertebesinde kibir ve ucub vasıflarıyla kötü ahlaka bürünmesidir. “Ben ondan hayırlıyım” diyen şeytanın özelliklerine bürünmüştür.