70. SALİH AMEL, TEVHİD, ORUÇ İLİŞKİSİ

“Allah katında ameller yedi kısımdır. İkisi vacip olanlardır. İkisi emsaldir. Biri bire on misali, biri bire yediyüz. Bir amelki mükafatını Allah bilir. Vacib olanlar: Kişi Salih amel işleyip Cenab-ı Hak’a şirk etmeyerek kavuşsa, ona cennet vacib olur. Bir kul şirkle Allah’a kavuştuğunda cehennem ona vacib olur. Bir kul kötülük işlese cezası mislidir. Bir iyilik işlerse, mükafatı yediyüz mislidir. Bir amel ki Allah rızası için oruçlu olursa mükafatını ancak Allah bilir”

Amelleri yedi kısım olması yedi nefs mertebesinde olan farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Salih amelide “Manası Hakk’tan fiili kuldan olan amellerdir.” Ve nefsi mutmainne mertebesinden sonra kemale ulaşır. Bir amel içinde şu özellikleri bulundurur: 1. Niyet 2. İlim 3. Sabır 4. İhlas. Kişinin ilmi, ihlası ve sabrı niyetini kemale ulaştırır. En üstün ilim ise “tevhid ilmi” dir. Zira Hak bizi tevhid ile yükümlü kıldı. Kulun fiilinden, esmasından, sıfatından, zatından fani olması ile tevhid kemal manada gerçekleşebilir. Yoksa her mertebe gizli şirk kokusu taşıyabilir. İlim ne kadar yüksek ise ve ihlasla donanmış ise niyet Salih olur. Sabırla gerçekleştirilen amelin sonucuda Salih olur. Hayırla neticelenir. Mutlak tevhid ile yapılan amellerin içinde “kul” zuhur mahallidir. Hakk ondan tecellidedir. Kul amelinde kendini görmez, Hakk’ı görür. Bilir ki “Bütün iyilikler Allah’tandır, kötülükler ise nefsindendir”. Bu idrakle bütün iyilikleri Hakk’a verir. Şirkten azad olur. Niyet “Allah için” ve amelde “Allah ile” olursa kemal elde edilir. Oruç bu vasıfları temsil eden, bütün amellerde kemali ortaya çıkarmak için en üstün ibadetlerden biridir. Zira sırf “Allah” vardır ibadette. Hakikat ehli oruç hakkında on ledünni hikmet beyan etmektedir:

1. Oruçta Hakk’ın Rububiyeti, kulun ubudiyeti ortaya çıkar. Çünkü Rahmaniyyet sofrası umuma ait bir nimet olup, o nimetin sahibini oruç ibadeti ile fark ederler. Ayrıca oruçla Rahmaniyet sofrasına da dahil olunur.
2. Oruç fiili şükürdür. Oruçlu olmadığı zamanlarda Rahmaniyetin hükmüyle bütün nimetleri nefsine ve sebeblere izafe eder. Oruçlu olduğunda Rahmaniyette mübah olan nimetler haram olur. O zaman nimetlerin sahibi ve maliki munim-i hakiki olan Allah ortaya çıkar. Rahmaniyet sergisi açılır. Zengin ve fakir bu durumda eşittir.
3. İnsanlar maişet yönünden muhteliftir. Bir kısmı zengin, bir kısmı fakir. Oruç sebebiyle zenginler fakirlerin halini idrak ederler. İnsan vasfı öne alınır. Nefsi natıka hakikati her insanda gözetilmeye başlanır. Bu ise merhamete yol açar.
4. “Nefsini bilen Rabbını bilir” sırrını idrak eder. Kendisine isnat ettiği Rububiyetin benlikten kaynaklandığını anlar. Oruçla Hakiki Rububiyetin farkına varır. Uluhiyet ve Rububiyeti Hakk’a bağlar. Kendinin aciz ve fakr içinde olduğunu idrak eder. Bu ise “hakiki şükür” dür.
5. Nefis kendisinde varlık hissederken oruçla hayal ve vehim içinde olduğunu anlar. Ahiret imanını dünyadan önceye alır. Manevi şükürle Rabbini idrak eder.
6. Ramazan ayında Kur’an’ın inişini idrak eder. Nefsi natıka emanetini Kur’an ile süsleyerek “kulluk” vazifesini icra eder.
7. Ahiret ticaretini idrak eder. Bütün vücuduna oruç tutturarak amellerini, niyetlerini ve manevi her şeyini şeriata göre ayarlar. Bu ise cennet ve cehennem idrakinden doğan sonuçtur. “Ruhlarınız cesetleriniz, cesetleriniz ruhlarınızdır” sırrına mazhar olur. Nefsi natıka hakikatinin nurunu müşahede eder.
8. Oruç vasıtasıyla riyazata alışır. Nefs mücahedesi, tezkiyesi kolaylaşır. Helalden alır harama yüz vermez.
9. Şeytan damarları kırılır. Hayvani ruh hakimiyeti kaybolur. Vücud ikliminde nefsi natıka hükmederek Salih amellerin yolu açılır. Tevhid yolu açılır. Şirk kapısı kapanır. Nefsi natıka Allah’ın Nuru olduğundan, nefsi emmare vasıfları kaybolur. Oruçla ubudiyetin farkına varır. Uluhiyet ve rububiyetin farkına vararak tevhid yolu açılmış olur.
10. Nefsi natıka kuvvetlenerek kalb, akıl, sır, hafi ve ahfa güçlenir. Nefsi mutmaine, raziye, marziye ve safiye mertebelerine yol açılmış olur. Sonunda Samediyyet sıfatıyla “Cemalullah” müşahede eder. Bu nedenle hadisin sonunda “ancak oruçlunun mükafatı Benim” buyurulmuştur.

Oruç tevhide ulaştıran en kestirme yoldur. Bu nedenle Saliklere irfan yolunda nafile oruç tutmalarıda tavsiye edilir.