H. Ş. 24.Niyet, İlim, İhlas ve Amel
24. NİYET, İLİM, İHLAS VE AMEL
“İnsanların en faziletlisi, amel açısından en faziletli olanıdır”
İnsanı kamil yapan vasıflar şunlardır; Niyet, ilim, ihlas, amel. Bu dört husus birbirlerini arttırarak zuhura amel olarak yansır. İlim niyeti, niyet ilimi, ihlas ilimi, ilim ihlası arttırarak batında rol oynar. Bunlar batıni hususlardır. Zahirde bunların bir kısmı zahir olarak görünebilir. Söylenmediği takdirde batın kısmı Allah ile kul arasında gizli kalır. Bunu belirtilen hadisinde Hz. Resul (sav) “Müminin niyeti amelinden hayırlıdır” buyurmuştur. Zira amelin arkasında Allah’ın bildiği ilim, niyet ve ihlas vardır.
İnsandaki batıni bu hususiyetlerin değer kazanması ve fazilet arzetmesi için amel gereklidir. Batındaki bu özellikler ne denli ulvi ve ilmi ise zahirdeki amelde o denli faziletli olacaktır.
İnsanın amellere ve insana ilmi bakış açısı, amelindeki faziletide ortaya çıkaracaktır.
Bir örnek vererek konuyu açarsak; Bir insanın hakikatine nefsi natıka gözüyle bakarak, onda Allah’ın nurunu ve Kur’an’ın sırrını görmek batını ilimdir. Ondaki bu vasıfları gözetme niyetiyle ve ihlasla o kişiye maddi ve manevi bir yardımda bulunmaya teşebbüs etmek fazilettir. Bu faziletin taçlanması ile o kişideki bu özelliklerin açığa çıkması için ihtiyacının giderilmesi amelde fazilettir. Bu ilim gözetilerek şu hadis değerlendirildiğinde, hadis daha büyük anlam kazanacaktır. “İnsanların hayırlısı insanlara faydalı olandır”. İşte insan en keremli ve şerefli olarak alemlere halife olmuştur. “Halife olduğunuz şeylerden infak ediniz” emriyle Allah amellerimizi taçlandırmayı emretmektedir. Amelin taçlanması ise ancak niyetin ulvi tutulması, ilmin tahsil edilmesi ve ihlasın gerçekleşmesi sayesinde olur. Bu dörtlü kemale ulaştığında ise insan kamil insan olur. Alemlerde Allah’a vekil ve peygambere varis vasfını kazanır. Kemal yolunda ise en önemli unsur ilimdir. Bu nedenle hadiste “İlim öğrenmek kadın erkek her müslümana farzdır” buyurulmaktadır.