17. İLİM, İRFAN, İLHAM, ARİFİBİLLAH

“Bildiği ile amel edene Allah bilmediklerini öğretir. Onları ilmine varis kılar”

Allah’ın ilmi alemlerde ezeli ve ebedi olarak zuhurdadır. Bu zuhuru sağlayan Allah’ın ilmi ve kelamı olan Kur’an kanalıyladır. Alemler fiili Kur’an, temsili Kur’an ve tafsili Kur’an’dır. İnsanın nefsi natıkasında da Kur’an’ın sırrı dürülüdür. Allah insanda adeta ilmini depolamıştır. Tek istediği ilmi ile amil olmasıdır. Bildiği ile amel etmesi ve alemlerde ilmini görmesi murad edilmiştir. İnsanın nefsi natıkasına şöyle bir yetenekte bahşedilmiştir: “Nefse ve ona bir takım kabiliyetler verip ona iyiliklerini ve kötülüklerini ilham edene…” (Şems/8)

Allah ilmini insanın nefsinde ilham ile açığa çıkarmaktadır. İlham ona iyilik ve kötülüklerini bildirme yoluyladır. İyilik ve kötülükler ise Kur’an ve Sünnet ile belirlenmiştir. Yani insanın nefsine olan ilham Kur’an ve Sünnet üzere olmaktadır. İnsan gelen her ilhama uygun hareket ederse, ilhamı fiile geçirip salih amel işlerse, Allah’da o nefse bilmediklerini ve nefsinde olan Kur’an’dan daha üst mertebeden tecelli ederek bildirir ve öğretir.

Allah’ın ilmi zahir ve batın tüm ilimleri içerdiğinden, bu ilhamlar hem zahiri hem batıni hakikatlerden gerçekleşir. Bu şekilde bir ilham ile kişinin hem dünyası hem ahireti imar edilmiş olur. Bu şekilde nefs tezkiye olup Allah’ın nuruna ulaşır. Nur hem kendini hem karşısındakini aydınlatan ziya olur. Kendi hakikatini açarak, Kur’an’ın sırlarına kişiyi vakıf kılar. Karşısındakini de bu nur ile hayat bahşeder. Sohbet ile açılan her bilginin karşılığıda yine üst ilhamlar ile kendisine ulaşır. Kur’an’da bu hakikat “İhsanın karşılığı ancak ihsandır” (Rahman/60) ayetiyle açıklanmıştır.

İlham ve ihsan ile kişinin nefsi Allah ilminin tecelli mahalli haline gelir. Bildiğiyle amel ettikçede bilmedikleri nefsine ilham ve ihsan edilir. Böylece de o kişi alimler sınıfına dahil olur. Efendimiz bunu açıklayan hadisinde; “Alimler Beni İsrail peygamberleri gibidirler” buyurmuştur. Alim ve arifler nefislerinde sahip oldukları ilim, irfan, nur ve Kur’an sırrı ile bilinirler. Bütün bunlar “Allah ile” (billah) teşekkül ettiğinden bu kişiler “ARİFİBİLLAH” olarak bilinirler. İşte bu kişiler Allah’ın vekili ve peygamberin varisleridirler. Zira peygamberler miras olarak sadece ilmi bırakmışlardır. Arifibillahlar ilmin varisleridirler. İlimlerinin de kaynağı Allah’dan ilim ve ihsan ile alırlar.