“Sultan ve onun altındaki amirler emrindekilere öfkelendikleri zaman, şeytan fırsat bulup tasallut eder”

İnsanın hakikati nefsi natıkasıdır. Nefsi natıka genelde bedene hükmetmek için yaratılmıştır. Nefsi natıka NUR, beden ise zulmettir. Bu iki zıddı birleştiren ise hayvani ruhtur. İnsandan istenen nefsi natıkasının hayvani ruha ve bedene hakim olmasını sağlamaktır. Nefsi natıkası hayvani ruha ve bedene hakim olanlar sultan ve hakimiyet derecelerine göre amir ve halifedirler. Öfke hayvani ruhun baskın olması demektir. Nefsi natıka devreden çıkar ve nefs, emmare düzeyine iner. Bedene ve akla hakimiyet kalkar. Öfke ile insan vasfı kaybolur ve bedene hayvani ruh hakim olur. Sultanlık, amirlik ve halifelik sona erer. Bu nedenle Hz. Resul (sav) hadisinde “Pehlivan güreşte rakibini yenen değil, öfkesi anında nefsine hakim olabilendir.” buyurmuştur. Öfke nefsi emmarenin ve benliğin açığa çıkışıdır. Nefsi emmare ortaya çıktığında şeytan o nefse hakim olur. Davranışlara hayvani ruh ve şeytan hakim olur. Şeytan Allah’ın Zatı ahadiyetinden uzaklaştırılmıştır. Sıfatların, esmaların ve fiillerin yapısını bozup hidayet yoluna engel olur. Mudill esmasının temsilcisidir. İnsanlara dört yönden yaklaşır. Önlerinden yaklaşarak insanları Allah’ın mekrinden emin, rahmetinin genişliğini öne sürerek insanları günah ve masiyetlere sevkeder. Arkalarından gelerek onları fakirlik ile korkutup insanları dünya sevgisine, mal ve diğer şeylere yöneltir. Sağ tarafından gelerek, ilahi hakikatleri bozarak uygun sözlerle insanları Allah yolundan uzaklaştırır. Çünkü şeytan Hakk’ın müsaadesiyle her esmanın suretiyle temessül eder. Hadi ismi suretine giremez. Bu nedenle Hz. Resul ve varislerinin suretine giremez. Diğer yönüylede insanları dalalete sürükler. Fakat altından ve üstünden gelemez. Üst Ahadiyet mertebesi alt ise Uluhiyet ve Rububiyet merkezidir. Hakk’ın Ahadiyet, Uluhiyet ve Rububiyeti idrak edildiğinde buralardan yaklaşamaz. Mudill esması (şeytan) ilahi isimlerin gerçek yüzleriyle açığa çıkmasını engelleyerek, dalalete düşürür. Öfke anında akıl nuru gittiğinden ve hayvani ruh hakim olduğundan böyle kişilerde Hakk’ın zuhuru yoktur. Şeytanın fiilleri o kişiye hakim olur. İnsana düşen görev nefsi natıkasının mutmainne, raziye, marziyye ve safiye mertebelerini tahsil etmesi ve nurunu arttırmasıdır. Bu mertebelerde nefsi natıka aslı olan Kur’an’ı yaşayacağından fiillerde Kur’an’a göre olur. Asıl sultanlık ve halifelikte budur. Kısaca kişinin nefsini ve Rabbını bilmesi demektir. Nefsini bilen ise onda hayvani ruhun hakim olmasının önüne geçerek öfke, kibir, gurur gibi hastalıklı ahlakların önüne geçer. Nefsine hakim olandan ise şeytan uzaklaşır. Halife ve Sultan olandan Hakk’ın fiilleri zuhura çıkar. “Attığın zaman sen atmadın Allah attı” (Enfal/17) ayeti ile o kişiden Hakk’ın fiilleri açığa çıkar. Aksi ise hayvani ve şeytani ahlakın fiillerinin çıkmasıdır ki hadiste yerilen bu haldir.

“Suyun rengi kabının rengidir” sözü ve “Kab içindekini sızdırır” hadisince kişinin nefsi mertebesi hangi düzeydeyse, o kişiden çıkan fiillerde içinde bulunduğu ahlaki vasıfları yansıtır. Öfke bu dengeyi bozan ana unsurdur. Bu nedenle öfkeli insana şunlar önerilmelidir: Ayakta isen otur, oturmuyorsan yatağa uzan, yinede öfkene hakim olamıyorsan abdest al, yinede öfkene hakim olamıyorsan namaz kıl” buyurulmuştur. Bütün bu aşamalar iki şeyi barındırır. Kişinin akıl nurunun yerine gelmesi ve her an Allah ile olunduğunun hatırlanmasıdır. Kişinin “Nerede olursa olsun Allah’ın onunla olduğunu” bilmesidir. Zira “İman nerede olursan ol Allah’ın seninle olduğunu bilmendir” diye tarif edilmiştir hadiste. Öfke anında bu hakikatten uzaklaşılırsa, kişi imandan uzaklaşmış olur. Yukarıdaki tavsiyelere uyulduğunda öfkenin getireceği zararlardan da uzaklaşılmış olur. Kişi öfkesine hakim olarak nefsinin pehlivanı olur. Şeytan ondan uzaklaşır. Allah’ın verdiği halifelik vazifesini de eda etmiş olur.