73. HÜVİYET BERABERLİĞİ ve RUH MERTEBELERİ

“İmanın efdali, kişi nerede olursa olsun Allah’ın ilahi beraberlik ile kendisiyle olduğunu bilmektir”

Ayet karşılığı “Biz insanı yarattık onun şahsi nefsi vesvelerini biliriz. Zira biz ona şah damarından yakınız” (Kaf/16).

Bu ayette ve hadiste ittihad ve hulul yoktur. Beraberlik “maiyet beraberliği” ve “hüviyet beraberliği” olarak adlandırılır. Buradaki yakınlık manevi yakınlıktır ki, kişinin nefsinde Allah’ın isim; sıfat, Zatı hüviyeti ile tecelli etmesinden ibarettir. İnsanda tecelli mahallidir. Nefesi (Nefsi) Rahman tecellisi ilahi hüviyeti her zerreye sirayet ettirir. Bunu belirten ayette: “Nerede olursanız O (ilahi hüviyetiyle) bizimle beraberdir” (Hadid/4) buyurulmuştur. Hz. Ali (kv) şöyle buyurmuştur: “Cenab-ı Hak yaklaşma olmaksızın her şey iledir. Hakkın Vücudu olmaksızın bir şeyin nefsi vücudu yoktur ki mukareret hasıl olsun”

İttihad (birleşme) iki şey arasında olur. Alemlerde Hakkın Vücudundan (Nefsi Rahman) başka bir şey yoktur ki, birleşme olsun.

Tek Vücud Nefsi Rahman ile her zerreye sirayet etmiş, her nefste kendi mertebesinde zuhur etmiştir. Bu “hüviyet beraberliği” olarak adlandırılır. Hakkın her mertebe isim, sıfat zatı ile tecelli etmesinden ibarettir. Zahir ismiyle görünür olmasıdır. Bu hakikati anlamak için ruh mertebelerini bilmek gerekir;

1. Ruhu tabi ki cemadi ruhtur. Cismin cüzlerini koruyup yekdiğerine karışmaktan alıkoyar. Nefs mertebesinde kimlik korunur. Beş duyu bunları ayırt eder. Bütün beden bu ruhun evidir.
2. Nebati Ruh: bir kuvvettir ki bedeni enine, boyuna derinliğine tedricen büyütür. Allah’ın koyduğu ilahi kanunlara tabidir.
3. Hayvani Ruh: Bütün bedene yayılan kuvvettir. Beden onun zorlanmasıyla hareket edip hissiyle eşyayı ayırt eder. Kulak sesleri, göz renkleri, tatma tatları, dokunma eşyayı ayırt eder. Hayvanlarda müşterektir.
4. Akli Ruh: Geçmiş ve geleceğe ait hayır ve şerri ayırt eder. Akli bir kuvvettir.
5. Ruh-u Sultan: Vasıtasız olarak Allah’dan aldığı ilhamları değerlendiren kuvvettir. Peygamberlere vahy, evliyalara ilham oluşturan kuvvettir. Amiri Allah, merkezi kalp (nefis natıka) dır. Alınan emirler harfiyen iletilir.

İlahi beraberliği sağlayan Nefesi Rahman olup, içerdiği Ruhul Azam ve Ruhul Kudüs’tur. Her mertebeye sırayet eder. Nefsi natıkaya nefh edilen ruhtur. Allah’ın Ruhudur.

“Hüviyet beraberliği” şu ayette açık olarak ifade edilmiştir:

“Attığın zaman sen atmadın Allah attı” (Enfal/17). “Attığın zaman”: Zahirde atan Hz. Resul’dür. Fiil olarak zuhur Hz. Resul’e aittir. “Sen atmadın” ifadesi kişideki fiilin kudretinin ve manasının Allah’a ait olduğunu ifade etmektedir. “Allah attı” ifadesi batında atanın Hakk olduğunu ifade etmektedir. Zahirde Resul, batında Allah fiilin açığa çıkışında rol alır. Mana ve batın Hakk olduğundan zuhurda kudretiyle Hakk’a aittir. Hz. Resul (sav) devamlı Hakk ile hüviyet beraberliği içinde yaşadığından “Beni gören Hakk’ı görür” buyurmuştur. Ayrıca mağarada bu beraberliği Hz. Ebubekir (ra)’a açarak “Korkma! Allah bizimle beraberdir” buyurmuşlardır. Hüviyet beraberliği ile Hakk fiilini kulunun üzerinden işletmektedir.

Kulda uluhiyet ve hüviyeti ile görünen Hakk’tır. Bu sırrı iyice anlayabilmek “Uluhiyet Tevhidi” ve “Hüviyet Tevhidi” mertebelerini idrak etmekle mümkündür.

Bunun zirvesi Vahdeti Vücud Şuhudu’dur. Kısaca ifade edersek “Allah TEK VÜCUD HÜVİYETİN’ de alemlerin her zerresinde Zatıyla kaim ve batın, Vücuduyla mevcut, sıfatıyla muhit ve tecelli, esmasıyla tecelli ve malum, kudretiyle fail, fiiliyle zahir, eserleriyle meşhud, batını ile sır olarak uluhiyetini sergileyendir” bu imanın zirve noktası efdal olanıdır. Hadis böyle bir iman içinde olmayı ifade etmektedir.