35. HAYAL ALEMİ VE HAKK ve GAFLET NAZARI İLE EŞYA

“Allah Teala’nın kaza ve kaderinden sonra ümmetimin çoğunun ölümü göz değmesiyledir”

Cenab-ı Hak ümmetine yakin iman vermişken kaza ve kadere razı olmayıp eşyaya gaflet gözüyle (nazarıyla) bakmaları hasebiyle göz isabetine mübtela eder.

İki türlü göz nazarı vardır:

1. Hakk nazarı ile eşyaya bakmak
2. Gaflet nazarı ile eşyaya bakmak

Hakk nazarı ile eşyaya bakan onda hakikati görür. Hakk’ın her mevcudun da O’nun isim ve sıfatlarını ve Zatını müşahede eder. Böyle bir Hakk nazarı insanı ve eşyayı yüceltir. Hakk’a ulaştırır. Ölüm ile ilişkisi ise “Ölmeden önce ölünüz” emriyle kişiyi iradi ölümle Hakk’a ulaştırmasıdır. Erenlerin görklü nazarı talibi gaflet uykusundan uyandırır. Eşyaya Hakk nazarı ile baktırır. Böyle bir kişi ölmeden önce iradi ölümle ölür ve Hakk ile dirilmiş olur. İmanı yakîn hale gelir. Eşyada ve insanda Hakk’ı müşahede eder.

Eşyaya ve insana gaflet gözüyle bakan ise uykudadır. Hakk’ı görüp müşahede edemez. Eşyaya gaflet gözüyle bakanın ve baktıranın gafleti ve uykusu artar. Bu adeta ölümdür. Kalbin gaflette olmasıdır. Hz. Resul (sav) bu gerçeği “İnsanlar uykudadır, ölünce uyanırlar” hadisinde açıklamıştır. Gaflette olanın kalbi ölüdür. Ölü bir kalpte karşısındakine bakan ise ancak gafletini aktarır. Ölüm uykusu artar. Ancak Hakk nazarı onu bu uykudan uyandırıp Hakk’a ulaştırabilir.

Hakk nazarı ile aleme bakan onda “ilahi hayal alemini” müşahede eder. İlahi hayal alemi, heyula, alemlerin toplamıdır. Asli ise Hakikat-i Muhammediye’dir. Hakk nazarı ile bakan her şeyde Hakk’ı ve O’nun temsili Hakikat-i Muhammediye’yi müşahede eder. Her şeyin nefsinde bu hakikat dürülü olduğundan hakk nazarı kişiyi kendi hakikatine ulaştırır. Kalbi uyanır. Alemlere Hakk nazarı ile bakar.

Gaflet nazarı ile aleme bakan ise ”beşeri hayallere” dalar. Kendinin kurguladığı bir dünya hayatı yaşar. Hakk ile ilişkisi kopuk olduğundan “beşeri hayal” ölüm gibidir. Kişi beşeri hayalde kurguladıklarını uyku, uykuyuda hayal hisseder. Eşyanın hakikatine ulaşıp maddeden manaya yolculuk yapamaz. Eşyaya madde gözüyle bakar. Ondaki manaya ulaşamaz. Kurguladıkları manalar ise beşeri hayaldir. Dünyada her şahıs hayal ile kayıtlıdır. Dünya ehli maişet hayaliyle, ahiret ehli cennet zevkleri hayaliyle kayıtlı olduklarından ve “Allah ile” huzurda olmadıklarından daima uykudadırlar. Zira Hakk nazarıyla Hakk’ı müşahede edememektedirler. Berzah ehli kabir aleminde kabirde olan cennet bahçeleriyle veya cehennem çukurlarıyla hayaldedir. Zira “Hakk’ı müşahede” ve “Hakk ile” olma bilinci kişide gelişmektedir. Bu ise uyku hali ve gaflettir. “Bu dünyada ama olan ahirette de amadır” (İsra/72) ayeti bu hakikati anlatır.

Dünya “ilahi hayal” gerçeğini yani Hakikat-i Muhammediyi keşfedenler tevhide ulaşarak daim Hakk iledir. Maallah Allah’ın huzurundadır. İnsanoğlu ancak bu makamda uyanır ve cemalullahı müşahede eder. Bunu sağlayan Hakk nazarıdır. Arifler bu hakikati “Allah’ı ancak Allah görür” ifadesiyle açmışlardır.

“İlahi hayal alemi” Hakk’ın Zati Nefsindeki ilmi hakikatlerdir. Ayan-ı sabite alemidir. Bu hakikatler taayyün ettiğinde bu hakikati Muhammediye hayal olarak adlandırılmıştır. Bütün eşyada tecelli eden Hakk’tır. Hz. Musa (as) ehline “Ben karşıda bir ateş görüyorum, size ondan bir parça getireyim” dediğinde “Ya Musa, dünya ve ahiret alakasını hayalinden çıkar.mukaddes bir makamdasın” denildi. Hz. Musa (as) kayıtlanmış ağaçtan bu sözü işitince Rabbin mukayyed olmadığı itikadındaydı. Sonra “İnni ennallahu lâ ilahe illa ene” “Ya Musa bütün eşyada tecelli eden Ben Allah’ım. Benden başka vücut yoktur” (Taha/10-12-14) cevabını alınca hakikat ile tanıştı. Zuhurda olanın Hakk olduğunu, Hakk nazarı ile müşahede ettiğini idrak etmiş oldu. Verilen mesaj açıktır. Ancak Zatını kıble edinin buyurulmuştur. Kıble ikidir;

1. Cismin kıblesi Kabe’dir
2. Ruhun kıblesi ise Allah’tır. Zatıdır.

“Feeynema tüvellü fesemma vechullah” “Nereye dönerseniz Allah’ın vechi (zatı) oradadır” Ruhun kıblesidir. Ruhun kıblesini eşyadan arındır, hakikate ulaş. Tecelli eden Hakk’a yönel. Eşyaya Hakk nazarı ile bak. Hakiki Kıbleye yönel buyurulmaktadır. Bu makamda Yunus Emre (ks)

                        Ehli dünya  dünyada, ehli ukba ukbada

                        Her biri bir sevdada, Bana Allah’ım gerek