18. NEFSİN HAKİKATİ VE VASIFLARIYLA BİLME

“Nefsini en bileniniz, Allah’ı en iyi bileninizdir”

Bu hadis, “Nefsine arif olan, Rabbına arif olur” (Nefsini bilen, Rabbını bilir) hadisinin bir nevi açıklaması gibidir. Nefs iki yönüyle bilinebilir:

1) Nefsi natıka hakikati ile Nefsi bilme: Nefsi natıka Efendimizin Nefsi natıkasının (Nefsi Muhammedi) izdüşümüdür. Nefsi Muhammedi ise İlahi Zati Nefsin izdüşümüdür. “Ben Allah’tanım, müminlerde benden” hadisinin ve “Nefsinizden bir peygamber geldi” (Tevbe/128) ayetinin ifade ettiği bir manada budur. Nefsi natıka bu nedenle Allah’ın Nuru ve Kur’an’ın sırrı makamıdır. Bünyesinde marifetullah ve muhabbetullah nurunu taşır. Bu nedenle Allah’ın tecelli mahallidir. Nefste oluşan tecelliler ile Rabb bilinir. Allah’ın Zatı, sıfatları ve isimleri ile tecellisiyle Rabbın vasıfları nefsi natıkada zuhura çıkar. Nefs bu “Hakkani vasıflarla” vasıflanarak, Kur’an ahlakı ile donanmış olur. Bu nefsin asli haline dönmüş halidir.

Nefsi natıka şehadet alemine nüzul edip orada “beşeri vasıflarla”, vasıflandırıldığında nefsin mertebeleri söz konusu olur. Ancak uruç yoluyla irfan eğitimi ile asli haline ulaşabilir.

2) Nefsi natıkayı nefsi emmare mertebesinde “NEFS” adını aldığı vasıflarla bilmek: Bu şekilde nefs kötü ahlak vasıflarının (kibir, ucub, riya, şirk vb) ve hayvani ruh ahlaki ile donanmış olarak bilinir. Bu mertebe nefsin dünyevi hırs ve arzularla dolu olduğu Allah’tan en uzak halidir. Nefsi natıkanın, nefsi emmare mertebesidir. Bu mertebenin ahlakından kurtulup Kur’an ahlakı ile tanışmak, nefsi natıkanın aslına dönmesi için bilinmesi gereken bir mertebedir. Nefsi natıkanın aslı değildir. Aslına yolculukta bir mertebedir. Mertebenin olumsuzluklarını atıp, aslına dönmek gerekir. Nefsi bu mertebede bilip yaşayıp, tecrübe kazanıp nefsi natıkayı asli haline çevirmek gerekir. Bunun yolu ise nefs tezkiyesidir. Nefs tezkiyesi yoluyla nefsi natıka diğer mertebelerde de yaşanmış ve idrak edilmiş olur.